Ze względu na to, że choroby zwyrodnieniowe stawów są coraz powszechniejsze, a jednocześnie zwiększa się populacja ludzi starszych, ważne jest opracowanie skutecznych programów fizjoterapeutycznych mających na celu poprawę sprawności w zakresie narządu ruchu.
Choroba zwyrodnieniowa narządu ruchu staje się poważnym problemem współczesnej wysoko rozwiniętej cywilizacji. Ze względu na częstość występowania schorzenie to stanowi przedmiot zainteresowania wielu uczonych na całym świecie. Dlatego z inicjatywy kilkudziesięciu państw na całym świecie, w tym również Polski, pierwsza dekada XXI w. uznana została przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) i Organizację Narodów Zjednoczonych (ONZ) za dekadę kości i stawów [1].
Dane statystyczne dowodzą, że choroby zwyrodnieniowe są aktualnie jednymi z najczęstszych schorzeń organizmu ludzkiego [2], a wraz z różnorodnymi schorzeniami o charakterze zapalnym narządu ruchu człowieka w perspektywie lat stanowią główną przyczynę niepełnosprawności [3].
Zważywszy na to, że w Polsce zwiększa się liczba ludzi starszych, a co za tym idzie – mniej sprawnych, ważne jest opracowanie skutecznych programów fizjoterapeutycznych mających na celu poprawę sprawności, szczególnie w obrębie stawów narządu ruchu.
Staw kolanowy jest największym stawem człowieka, charakteryzującym się skomplikowaną budową anatomiczną. To staw zawiasowo-obrotowy, bardzo narażony na różnego rodzaju urazy ze względu na swoją złożoną strukturę anatomiczną i biochemiczną. Na jego prawidłową pracę wpływa doskonała współpraca wielu elementów kostnych, torebkowo-więzadłowych i mięśniowych [4].
Wśród wszystkich postaci choroby zwyrodnieniowej jedną z najbardziej dokuczliwych jest zwyrodnienie stawów kolanowych. Choroba zwyrodnieniowa stawów kolanowych (gonarthrosis – GA) jest jednym z najczęstszych schorzeń dotykających kończyny dolne [5, 6].
Zapadalność na chorobę zwyrodnieniową stawu kolanowego wzrasta wraz z wiekiem. Zmiany radiologiczne typowe dla gonartrozy obserwuje się u 19,2–27,8% osób w wieku ≥ 45 lat, u 37% osób powyżej 60. roku życia i 40% osób między 70. a 74. rokiem życia [7]. Poza tym kobiety częściej zgłaszają dolegliwości bólowe i częściej występuje u nich postać uogólniona zwyrodnienia stawów. Sugeruje się, że przyczyną gwałtownego wzrostu zapadalności po 50. roku życia mogą być zaburzenia hormonalne związane z menopauzą [8]. Między 45. a 49. rokiem życia, 60. a 64. rokiem życia i powyżej 80. roku życia występowanie choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego wynosi kolejno 13%, 24,7% i 55% u kobiet [9].
Obraz kliniczny choroby zwyrodnieniowej stawów kolanowych
Niezależnie od rodzaju przeważających zmian zwyrodnieniowych stawu kolanowego gonartroza wywołuje przeważnie dość charakterystyczne dolegliwości. Najczęstszym i podstawowym objawem jest ból podczas wykonywania różnorodnych ruchów i przy obciążaniu stawu, który w zaawansowanym okresie choroby zwyrodnieniowej może również występować w spoczynku. Kolejną cechą kliniczną gonartrozy jest uczucie porannej sztywności oraz sztywności po dłuższych okresach unieruchomienia, trwające zwykle od kilku do kilkunastu minut.
W badaniu przedmiotowym stwierdza się często bolesność palpacyjną obrzeża stawu kolanowego, trzeszczenia podczas ruchu i ograniczenia ruchomości stawu. Z czasem może dochodzić do pogrubienia obrysów stawu, zaburzenia jego osi (koślawość lub szpotawość), z towarzyszącymi zanikami i przykurczami okolicznych mięśni oraz niestabilnością stawu. Wysięk w jamie stawu jest częsty, ale występuje jedynie w okresie zaostrzenia choroby. Towarzyszą mu wzmożone ocieplenie stawu i nasilenie bólu [10]. ...
